Instytut Polonika wraz z Narodowym Centrum Kultury zapraszają na podsumowującą Rok Hetmana Stanisława Żółkiewskiego wystawę „Hetman”. Planowano zaprezentować ją przed siedzibą Narodowego Centrum Kultury w Warszawie, ale ze względu na sytuację epidemiczną została przeniesiona do świata wirtualnego – od 10.11.2020 jest dostępna na platformie Google Arts & Culture.
Na planszach przedstawiono dzieciństwo, życie rodzinne i karierę polityczną hetmana, stoczone przez niego bitwy, a także spuściznę zarówno materialną, jak i intelektualną. Ilustracjami są obrazy, mapy, ryciny i wizerunki Stanisława Żółkiewskiego pochodzące z polskich i zagranicznych muzeów i instytucji kultury. Sporo uwagi poświęcono Żółkwi i jej wspaniałym zabytkom: kolegiacie św. Wawrzyńca (niegdyś jednym z trzech najważniejszych kościołów Rzeczypospolitej), nagrobkom w kościele dominikańskim (ufundowanym przez Teofilę z Daniłowiczów Sobieską, matkę króla Jana III) czy pamiątkom takim jak płaskorzeźba ze św. Wawrzyńcem i herbem miasta na budynku dawnej elektrowni.
Dzięki ścisłej współpracy z muzealnikami z Ukrainy organizatorom wystawy udało się udostępnić rzadkie przykłady poloników. Na szczególną uwagę zasługują dwa obrazy; pierwszy z nich to „Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III na sejmie w 1611 r. pojmanych carów Szujskich” przypisywany malarzowi Wazów, Tomaszowi (Tommaso) Dolabelli, z kolekcji w zamku w Podhorcach, obecnie w zbiorach Lwowskiego Muzeum Historycznego. Drugi – „Bitwa pod Kłuszynem” pędzla Szymona Boguszowicza – to dzieło, które powstało w pierwszej połowie XVII w. i wraz z trzema innymi, ufundowanymi przez prawnuka hetmana – króla Jana III – prezentowane było dawniej w żółkiewskiej kolegiacie, współtworząc niezwykłą dekorację złożoną z monumentalnych obrazów batalistycznych. Dziś znajduje się w dawnym zespole klasztornym kapucynów w Olesku, oddziale Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki.
O Stanisławie Żółkiewskim mówiono, że był rycerzem bez skazy i że jego odwagi starczyłoby dla kilku ludzi. Przed 400 laty brał udział w najważniejszych bataliach Rzeczypospolitej. Wojennemu kunsztowi i sprytowi hetmana zawdzięczamy m.in. zwycięstwo w bitwie pod Kłuszynem w 1610 r. – mniej liczna husaria rozgromiła wtedy połączone siły moskiewsko-szwedzkie. Żółkiewski zginął w potyczce z Turkami i Tatarami pod Cecorą w 1620 r. W miejscu śmierci hetmana stanął pamiątkowy słup z łacińskim cytatem z jednej z ód Horacego: Quam dulce et decorum est pro patria mori („Jak słodko i dostojnie jest umrzeć za ojczyznę”). Żółkiewski wsławił się jednak nie tylko na polu walki. Pozostawił po sobie pamiętnik-kronikę Początek i progres wojny moskiewskiej, który jest cennym źródłem dla historyków i badaczy języka polskiego. Hetmanowi zawdzięczamy również powstanie „idealnego miasta” epoki renesansu, czyli Żółkwi, obecnie znajdującej się na terenie Ukrainy. Od początku lat 90. XX w. trwają tam działania mające na celu ochronę tamtejszych zabytków sztuki i architektury. Wiele prac – tak jak te w kolegiacie św. Wawrzyńca – finansowanych jest ze środków państwa polskiego i realizowanych dzięki zaangażowaniu specjalistów i studentów wydziałów konserwatorskich pracujących pod kierunkiem prof. Janusza Smazy z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W roku 2018 w projekty, których celem jest ratowanie żółkiewskich zabytków i upowszechnianie wiedzy o dziejach tego niezwykłego miasta, włączył się Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA.
Wystawie towarzyszy zrealizowany pod auspicjami Poloniki film animowany „Hetman”, którego reżyserem jest Krzysztof Czeczot, zaś narratorką – Danuta Stenka. Będzie on udostępniony do oglądania w sieci – na stronie Instytutu Polonika. Jego premiera odbędzie się online w południe 11 listopada 2020 r.
Zwiastun filmu:
Pełna wersja filmu:
„Spotkania z Zabytkami” są patronem medialnym wystawy. Zapraszamy!
Źródło: informacja organizatora
