piątek, 7 lutego, 2025
Strona głównakonferencjeO międzynarodowej ochronie dziedzictwa kultury na Uniwersytecie Gdańskim

O międzynarodowej ochronie dziedzictwa kultury na Uniwersytecie Gdańskim

W ramach oficjalnych obchodów 50-lecia Uniwersytetu Gdańskiego, w dniach 6-7 czerwca 2019 r. na Wydziale Prawa i Administracji UG odbyły się dwie Międzynarodowe Konferencje Naukowe dotyczące ochrony Dziedzictwa Kultury – Conferences on Cultural Heritage Protection. Pierwsza z nich, zatytułowana Ratification and implementation of the 1995 UNIDROIT Convention in Poland, dotyczyła Konwencji UNIDROIT z 1995 r. o skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dobrach kultury. Konwencja ta wprowadza zasadę restytucji skradzionych dóbr kultury oraz zasadę zwrotu dóbr tego rodzaju, jeżeli zostały nielegalnie wywiezione za granicę. Druga: Private Collections: Historical and Legal Perspective, dotykała tematu prywatnych kolekcji sztuki, których ochrony dotyczy program prac UNIDROIT na lata 2017-2019. W Konferencjach udział wzięły uznane międzynarodowe autorytety prawa ochrony dziedzictwa kultury, a także przedstawiciele organizacji międzynarodowych takich jak: UNIDROIT, UNESCO, ICOMOS, ICOM czy ICCROM.

Pierwszą konferencję rozpoczęła Marina Schneider (Senior Legal Officer & Treaty Depositary w UNIDROIT), omawiając w sposób niezwykle przystępny istotę konwencji UNIDROIT z 1995 r., analizując stan jej ratyfikacji, skutki stosowania w skali globalnej oraz wpływ konwencji na prawodawstwo krajów trzecich. Kolejni prelegenci w centrum swojego zainteresowania postawili przede wszystkim kwestię badania należytej staranności posiadacza przy nabywaniu skradzionego dobra kultury, a także odnosili się do Konwencji UNESCO z 1970 r. w sprawie środków zakazywania i zapobiegania nielegalnemu wywozowi, przywozowi oraz przenoszeniu własności dóbr kultury. Profesor Manlio Frigo (Università degli Studi di Milano) w swoim wystąpieniu skupił się na nielegalnym handlu oraz międzynarodowym obiegu dóbr kultury w kontekście Konwencji UNIDROIT z 1995 r. i Konwencji UNESCO z 1970 r. Wśród proponowanych przez siebie rekomendacji wymienił m.in. konieczność stworzenia nowego dokumentu zawierającego wskazówki dotyczące wdrażania do ustawodawstwa krajowego obu tych konwencji. W kolejnej prezentacji Edouard Planche (kierownik oddziału UNESCO w Wenecji) przedstawił relacje między konwencją UNESCO z 1970 r. i konwencją UNIDROIT z 1995 r. Natomiast dr Alicja Jagielska-Burduk (Uniwersytet Opolski) zakończyła cykl wystąpień w pierwszej sesji plenarnej referatem, którego współautorem był prof. Wojciech Szafrański (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), związanym z zagadnieniem należytej staranności nabywcy dobra kultury. Pierwszą sesję zamknięto dyskusją dotyczącą przede wszystkim kwestii odszkodowania dla nabywcy zabytku, który nabył w dobrej wierze obiekt skradziony bądź nielegalnie wywieziony.

Drugą sesję plenarną poświęcono ratyfikacji konwencji UNIDROIT z 1995 r. w poszczególnych państwach. Profesor Luis Javier Capote Pėrez (Universidad de La Laguna) opowiedział, jak przebiegała ratyfikacja konwencji w Hiszpanii i jaki wpływ ma obecnie na rozstrzyganie spraw. Profesor Ren Yatsunami (Kyushu University) wyjaśnił podłoże problemów ratyfikacji konwencji w Japonii. Natomiast późniejsze rozważania miały na celu określenie sytuacji Polski, która dotychczas nie ratyfikowała wspomnianej konwencji. Profesor Wojciech Kowalski (Uniwersytet Śląski) wygłosił referat dotyczący polskiej perspektywy oraz zaznaczył problemy pojawiające się na polskiej drodze do oczekiwanej przez wszystkich ratyfikacji. Natomiast prof. Kamil Zeidler (Uniwersytet Gdański) w wystąpieniu przygotowanym we współpracy z mgr Julią Stepnowską (Uniwersytet Gdański) w obrazowy sposób podsumował gotowość Polski do ratyfikacji konwencji, stwierdzając, że tonący statek należy naprawić kompleksowo, a nie jedynie łatać powstałe dziury i utrzymywać go zaledwie na powierzchni. Profesor wyraził nadzieję na rzeczywisty i owocny wpływ konferencji na polskie prawodawstwo.

Drugą Konferencję, dedykowaną prywatnym kolekcjom, otworzył wykład Mariny Schneider pt. „UNIDROIT’s mission in private collections”. Następnie prof. Toshiyuko Kono (Kyushu University), prezydent ICOMOS, poświęcił swoje przemówienie pojęciu „kolekcji” w kontekście dziedzictwa kultury, odnosząc się do stanu prawnego oraz doktryny funkcjonującej w Japonii. Prof. Elina Moustaira (National and Kapodistrian University of Athens) dokonała komparatystycznej analizy prawnych rozwiązań dotyczących prywatnych kolekcji, a prezentacja multimedialna przygotowana przez prof. Piotra Steca (Uniwersytet Opolski) rozpatrywała kwestie związane z kolekcjami przez pryzmat prawa prywatnego. Z kolei prof. Wojciech Kowalski zajął się optyką kolekcjonera i omówił kluczowe rozwiązania polskiego porządku prawnego, zarówno te obowiązujące współcześnie, jak i historyczne. Doktor Andrzej Jakubowski (Polska Akademia Nauk) przyjrzał się zagadnieniu kodeksów etyki na rynku sztuki, a dr Jacek Friedrich (Uniwersytet Gdański, dyrektor Muzeum Miasta Gdyni) – kolekcji Bazyliki Konkatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku.

Ostatnia sesja plenarna konkretyzowała poprzednie ogólne rozważania i skupiła się na komparatystyce rozwiązań związanych z prywatnymi kolekcjami dóbr kultury w poszczególnych państwach, wykraczając poza rozstrzygnięcia europejskie. Jako pierwszy zabrał głos prof. Marcílio Toscano Franca Filho (Federal University od Parabia), podejmując problematykę unormowania prywatnych kolekcji w prawodawstwie brazylijskim. Przybliżył aktualną sytuację rynku sztuki w Brazylii, wskazując na jego gwałtowny rozwój i co za tym idzie wzrost przestępczości w tym obszarze. W przejrzysty sposób opisał prawną reakcję państwa na zaistniałą sytuację. Profesor Luis Javier Capote Pėrez zaprezentował przekrój prawodawstwa dotyczącego prywatnych kolekcji sztuki w Hiszpanii w perspektywie historycznej i współczesnej, podkreślając, że twórczość artystyczna i kolekcjonowanie są ściśle związane z działalnością gospodarczą i niezwykle wrażliwe na czynniki polityczne. Doktor Miriam Kellerhals (Niemcy) omówiła rozwój niemieckiej legislacji w zakresie prywatnych kolekcji na tle osiągnięć innych krajów europejskich. Z kolei Dejan Nikolovski (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Macedonii Północnej) przybliżył zebranym macedońskie prawodawstwo w zakresie prywatnych kolekcji. Prelegent wspomniał o owocnej współpracy archeologicznej z Polską, a także o problemie licznych nielegalnych wykopalisk na terenie Macedonii. Sesję zakończyła wypowiedz dr Moniki Dreli (Uniwersytet Wrocławski), która przedstawiła polskie rozwiązania prawne, a także przedstawiła zakres uprawnień kolekcjonerów w świetle polskich przepisów.

Obradujący mieli możliwość zapoznania się z historią Gdańska i Gdyni podczas wizyt w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, Bazylice Mariackiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku oraz Muzeum Miasta Gdyni, a dzień wcześniej także z historią Malborka i okolic w czasie zwiedzania Muzeum Zamkowego w Malborku, co sprawiło, że historia naszego kraju stała się naszym gościom bliższa i bardziej zrozumiała.

Możliwość zorganizowania wydarzenia naukowego tej rangi na polskiej uczelni wynika ze wzrostu w ostatnich latach znaczenia Polski w międzynarodowych stosunkach w zakresie ochrony dziedzictwa kultury. Konferencja objęta została honorowym patronatem Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Generalnej Konserwator Zabytków oraz Polskiego Komitetu ds. UNESCO. Organizatorami wydarzeń byli: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, UNESCO Chair on Cultural Property Law Uniwersytetu Opolskiego, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego oraz UNIDROIT z siedzibą w Rzymie – przy wsparciu licznych partnerów. Z głosami prelegentów można będzie zapoznać się w publikacji pokonferencyjnej, która jest w przygotowywaniu.

mgr Anna Ławicka

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego

2019-11-01

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Książki