12 października 2019 r. w Arkadach Kubickiego Zamku Królewskiego w Warszawie po raz czwarty wręczone zostały doroczne Nagrody „Kolekcjonerstwo – nauka i upowszechnianie” im. Feliksa Jasieńskiego. Wydarzenie towarzyszyło 17. Warszawskim Targom Sztuki, co – jak powiedział otwierający uroczystość ich organizator Piotr Lengiewicz – podkreśla specjalne relacje łączące środowiska kultury i kolekcjonerów w pracach na rzecz zachowania dziedzictwa narodowego.
W obecności członków Kapituły Nagrody jej decyzję ogłosił prof. dr hab. Wojciech Kowalski. Nagrody za rok 2018 przyznano w trzech kategoriach:
Dla pracownika nauki – za publikacje dotyczące kolekcjonerstwa, w tym naukowe opracowanie zbiorów kolekcjonerskich
Nagrodę otrzymała Małgorzata Buchholz-Todoroska za książkę Meble Elbląskie z kolekcji Edwarda Parzycha. Autorka jest historyczką sztuki, pełniła odpowiedzialne funkcje w polskim muzealnictwie. Książkę wydało Wydawnictwo Bernardinum. Publikacja ma charakter katalogu ze szkicami wstępnymi: „Wprowadzenie” i „Meble intarsją malowane”, którychautorką jest Czesława Betlejewska. Katalog prezentuje działy kolekcji, w tym: szafy sieniowe, lady cechowe, skrzynie posażne, szkatuły, serwantki, kredensy i inne oraz bibliografię. Właścicielem zbiorów jest kolekcjoner Edward Parzych.
Dla dziennikarza – za publikacje prasowe, radiowe, telewizyjne, internetowe popularyzujące ideę kolekcjonerstwa, prezentujące wkład kolekcjonerów w ochronę dziedzictwa narodowego
Nagrodę otrzymała Weronika Kosmala. Głównym przesłaniem dziennikarskich działań Weroniki Kosmali jest budowanie pomostu między kolekcjonerami, artystami obecnymi na rynku sztuki i uczestnikami rynku kapitałowego. Jej pisane z werwą artykuły przyczyniają się do wzmocnienia kontaktów między tymi środowiskami. Polem aktywności zawodowej i pro publico bono Weroniki Kosmali jest zaadresowany do środowiska biznesu dziennik „Puls Biznesu” oraz portal www.alternatywne.pl.
Dla instytucji – za upowszechnianie dorobku kolekcjonerskiego, w tym publikacje i wystawy
Nagrodę otrzymała Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie za wystawę „Żywioły i maski. Wśród obrazów z kolekcji Grażyny i Jacka Łozowskich” (kurator: Bogusław Deptuła). Prezentowany na wystawie zbiór to jedna z najważniejszych w kraju prywatnych kolekcji sztuki polskiej, budowana od ponad pięćdziesięciu lat. Obejmuje kilkaset dzieł datowanych od drugiej połowy XIX w. po prace najnowsze. Wydarzeniu towarzyszył katalog, w którym twórca zbiorów wyjaśnia ideę przewodnią swej kolekcjonerskiej pasji. Finansowana z budżetu gminy Sopot Państwowa Galeria Sztuki konsekwentnie podejmuje się prezentacji dorobku polskich kolekcjonerów.
Jednocześnie w tej kategorii przyznano dwa wyróżnienia.
Kancelaria prawna White & Case otrzymała je za aranżację kolekcji i publikację albumu Nasze piętra / Our space. Album poświęcony jest zbiorom sztuki zgromadzonym przez White & Case i prezentowanym w warszawskiej siedzibie firmy. Kolekcje korporacji zaczynają być wartym promowania elementem życia artystycznego w Polsce, a publikacja przygotowana przez White & Case jest tego wymownym dowodem. Docenić należy nie tylko inicjatywę zaprezentowania zbiorów szerszej publiczności, ale także niezwykle staranne opracowanie graficzne całości. Powoduje ono, że sama publikacja nabiera walorów artystycznych, nawiązując do charakteru kolekcji, której ton nadają grafika i fotografia, z dziełami takich artystów, jak Zofia Chomętowska, Tadeusz Rolke, Chris Niedenthal i Nicolas Grospierre.
Wydawnictwo SKIRA w Mediolanie wyróżniono za książkę Fangor. Color and space. Publikacja propaguje nie tylko malarza, ale także kulturę kolekcjonerską. W monografii znalazły się prace ze zbiorów między innymi Grażyny Kulczyk, Krzysztofa Bieńkowskiego, Anny i Jerzego Staraków. Są też obrazy z kolekcji Artura Lejwy oraz ze zbiorów Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Część katalogową uzupełniają szkice krytyczne dotyczące recepcji sztuki Fangora autorstwa Magdaleny Dąbrowski i Marka Rosenthala. Istotnymi częściami publikacji są kalendarium życia i twórczości artysty, spis wystaw oraz bibliografia. Autorką kalendarium jest dr Katarzyna Jankowska-Cieślik. Wydawnictwo SKIRA założone przez Alberta Skirę w 1928 roku w Lozannie jest synonimem wysokiego poziomu publikacji artystycznych, których wydaje rocznie ponad 300.
Mówiąc o znaczeniu Nagrody dla polskiej kultury, przewodniczący jej Kapituły, wybitny kolekcjoner, zasłużony dla odzyskiwania polskich dóbr za granicą, prof. dr hab. Wojciech Kowalski zauważył: „Nagroda podnosi rangę kolekcjonerstwa, pokazuje pracę i wysiłek nie tylko samych kolekcjonerów, ale także naukowców opracowujących kolekcje, dziennikarzy propagujących je jako takie oraz sam fenomen kolekcjonowania, i wreszcie muzeów i galerii, a w tym roku także kancelarii prawnej i wydawnictwa, które je prezentują. Wszystkie te wysiłki niewątpliwie przyczyniają się do ochrony naszego dziedzictwa kulturowego, przez odkrywanie, gromadzenie, zapewnienie pieczy oraz popularyzację całego bogactwa różnorodnych jego składników”.
Komentując przyznanie Nagrody w trakcie Warszawskich Targów Sztuki Piotr Lengiewicz powiedział: „Środowisko kolekcjonerów, antykwariuszy i muzealników stale ze sobą współpracuje. Wzajemne relacje tych środowisk zarówno dobrze oddziaływają na poziom tworzonych kolekcji, jak i dają wielu ludziom możliwość obcowania ze sztuką na najwyższym poziomie. Chcemy wspierać tego typu nagrody, które pomagają docenić i wyróżnić osoby tak ważne dla naszego kulturowego dziedzictwa”.
Podkreślając rolę patrona nagrody, Feliksa Jasieńskiego, znawczyni jego kolekcji zgromadzonej w Muzeum Narodowym w Krakowie dr Agnieszka Kluczewska-Wójcik zwróciła uwagę na jubileusz, jaki będzie miał miejsce w roku 2020: „W działaniach kolekcjonerów na rzecz muzeów istotną inspiracją jest zaangażowanie innych darczyńców. Dlatego 11 marca 1920 r., kiedy Feliks Jasieński, po wielu latach starań, przekazał swoją kolekcję Muzeum Narodowemu w Krakowie, jest w historii polskiego muzealnictwa datą szczególną. Otwiera bowiem okres szczególnie owocnej współpracy między środowiskami kolekcjonerskimi i instytucjami muzealnymi w wolnej już Polsce: czas prezentacji zgromadzonych wcześniej zbiorów, przekazywania ich muzeom, przekształcania kolekcji prywatnych w państwowe. Przerwana dramatycznie na skutek wojny i zmian politycznych, które przyniosła, współpraca ta zaczęła odradzać się na przełomie XX i XXI wieku. Bez przesady można stwierdzić, iż od jej kontynuacji zależy przyszłość polskich muzeów – »emanacji społeczeństwa«, jak określił je Krzysztof Pomian – powstających z inicjatywy i darów prywatnych, których donacja Jasieńskiego jest wymownym i wciąż aktualnym przykładem”.
Autorką dyplomu dla laureatów Nagrody jest Luiza Berdak z Muzeum Narodowego w Krakowie.
Doroczną Nagrodę „Kolekcjonerstwo – nauka i upowszechnianie” im. Feliksa Jasieńskiego, na wniosek przedstawicieli środowiska kolekcjonerskiego, w 2016 r. ustanowiły Muzeum Narodowe w Krakowie, Archiwum Polskiej Akademii Nauk oraz Dom Spotkań z Historią w Warszawie. Kapituła Nagrody: prof. dr hab. Krzysztof Pomian – honorowy przewodniczący, prof. dr hab. Wojciech Kowalski – przewodniczący, dr hab. Andrzej Betlej, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie – wiceprzewodniczący, dr Agnieszka Kluczewska-Wójcik, wiceprezes Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata – sekretarz, dr hab. Hanna Krajewska, dyrektor Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Piotr Jakubowski, dyrektor Domu Spotkań z Historią w Warszawie, Marek Sosenko, założyciel Fundacji Zbiorów Rodziny Sosenków, mecenas Leszek Koziorowski, prezes Stowarzyszenia Kolekcjonerów Historycznych Papierów Wartościowych, Ryszard Kruk, redaktor www.kolekcjonerstwo.pl.
Dotychczasowi Laureaci Nagrody za lata 2015-2017
Dla pracownika nauki – za publikacje dotyczące kolekcjonerstwa, w tym naukowe opracowanie zbiorów kolekcjonerskich: dr Dariusz Kacprzak za książkę Kolekcje Ziemi Obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej; dr Kamila Kłudkiewicz za książkę Wybór i konieczność. Kolekcje arystokracji polskiej w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku; Tatrzański Park Narodowy za wydanie pośmiertnie książki Adama Czarnowskiego O tatrzańskich pocztówkach.
Dla dziennikarza – za publikacje prasowe, radiowe, telewizyjne, internetowe popularyzujące ideę kolekcjonerstwa, prezentujące wkład kolekcjonerów w ochronę dziedzictwa narodowego: Janusz Miliszkiewicz, dziennikarz „Rzeczpospolitej” i „Gazety Giełdy Parkiet”; Wojciech Przybyszewski, redaktor naczelny miesięcznika „Spotkania z Zabytkami”; dr inż. Marek Jedziniak, twórca i redaktor portalu Katalog Znaków Pocztowych www.kzp.pl.
Dla instytucji – za upowszechnianie dorobku kolekcjonerskiego, w tym publikacje i wystawy: Muzeum w Grudziądzu za wystawę „Kolekcja Aleksandra Kazimierza Wyrwińskiego”, Muzeum Okręgowe w Toruniu za wystawę „Dürer, Gysbrechts, Willmann. Kolekcja Tadeusza Wierzejskiego w polskich muzeach”, Sosnowieckie Centrum Sztuki „Zamek Sielecki” za wystawę „Zakład fotograficzny Bracia Altman. Fotografujemy wszystko i wszędzie”.
Patron Nagrody i jego kolekcja, ofiarowana Muzeum Narodowemu w Krakowie.
Kolekcja Feliksa Jasieńskiego, na którą złożyło się ponad 15 tysięcy obiektów, stanowiła dla Muzeum Narodowego niezwykle cenny dar w zakresie malarstwa, rysunku i rzeźby polskiej końca XIX i początku XX w., pozostający do dziś podstawą prezentacji polskiego impresjonizmu i symbolizmu w głównych galeriach muzealnych – z obrazami-manifestami, takimi jak „Szał” Podkowińskiego czy „Macierzyństwo” Wyspiańskiego. W zbiorze grafiki i plakatu, obok dzieł mistrzów gatunku – Piranesiego, Goi, Klingera, Toulouse Lautreca – znalazły się plansze sygnowane przez „odnowicieli” polskiej grafiki artystycznej, z Pankiewiczem i Wyczółkowskim na czele, tworząc trzon jednego z największych gabinetów rycin w Polsce. Zbiory wschodnie, zespół orientalnych tkanin, a przede wszystkim szuka japońska, z drzeworytami Hokusaia i Hiroshige, uplasowały krakowskie muzeum pośród największych tego typu publicznych kolekcji Europy. W roku 2020 przypada setna rocznica tej wyjątkowej darowizny.
Warszawskie Targi Sztuki
Jest to jedna z najważniejszych krajowych imprez kulturalnych. Ponad 60 czołowych galerii sztuki współczesnej, antykwariatów i domów aukcyjnych z całej Polski i zagranicy przedstawiło dokonania wybitnych artystów oraz twórców najmłodszego pokolenia. Zaprezentowane było wysokiej klasy rzemiosło artystyczne, meble, biżuteria. Misją WTS jest również działalność edukacyjna. W trakcie targów odbyły się wykłady o sztuce i rynku sztuki prowadzone z udziałem ekspertów i artystów. Kolejny raz Pracownia Kwadrat Grafiki Artystycznej Iwony Cur poprowadziła zajęcia plastyczne z dziećmi i młodzieżą. Jak co roku gościem Pracowni Kwadrat był znany plakacista Andrzej Pągowski. Warszawskim Targom Sztuki towarzyszą wystawy uznanych twórców. Do tej pory prezentowano dzieła m.in.: Jacka Malczewskiego, Tadeusza Kantora, Magdaleny Abakanowicz, Witkacego, Tadeusza Dominika. W tym roku pokazano twórczość jednego z najwybitniejszych polskich malarzy, Jerzego Nowosielskiego. Misją Warszawskich Targów Sztuki jest promowanie sztuki współczesnej i dawnej.
2019-10-18
Źródło: informacje przesłane przez Kapitułę Nagrody
