27 czerwca 2019 r. w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu odbyła się ceremonia przekazania pełnego zestawu lawet do przewozu moździerza Škoda 220 mm. Uroczystość rozpoczęła się od konferencji pt. „Z Polski do Norwegii, z Norwegii do Polski”, w której udział wzięli m.in.: Aleksander Ostasz, dyrektor kołobrzeskiego muzeum, Olav Mykleburst, ambasador Norwegii w Polsce, oraz generałowie Harald Sunde i Mieczysław Cieniuch, emerytowani szefowie sztabów armii norweskiej i polskiej.
Pełny zestaw zabytkowych lawet w ekspozycji plenerowej Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu. Fot. Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
Przed wybuchem drugiej wojny światowej Wojsko Polskie dysponowało 27 moździerzami Škoda 220 mm, wz. 32, wchodzącymi w skład 1 pułku artylerii najcięższej. Niestety w 1939 r. Polska utraciła je wszystkie. Niemcy przewieźli cześć zdobytych moździerzy do Norwegii, gdzie stanowiły element systemu obrony portów Kriegsmarine.
Jeden z dwóch dwuosiowych wózków do przewozu moździerza Škoda 220 mm, wz. 32. Fot. Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
W 1945 r. wózki do transportu moździerzy zostały przez Niemców porzucone i częściowo zatopione. Po wielu latach trzy pełne zestawy wózków zostały odnalezione na dnie jeziora górskiego Jernvatne koło Narwiku.
W roku 2013 strona polska wystąpiła do Norwegii o wydobycie i przekazanie dwóch pełnych zestawów lawet do kraju. Trzeci pozostał w Muzeum Wojny w Narwiku.
Drugi z dwuosiowych wózków. Fot. Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
Zrealizowane dzięki przychylności norweskich sił zbrojnych przedsięwzięcie, po kilku próbach – ze względu na bardzo trudne w tym regionie warunki pogodowe – zakończyło się sukcesem w lipcu 2014 r. Wsparcie firmy Kongsberg umożliwiło przewiezienie lawet do Polski, do Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy. Dzięki porozumieniu zawartemu między muzeami w Bydgoszczy i Kołobrzegu, jeden z tych zestawów, składający się z dwóch wózków pojedynczych (dwuosiowych) i jednego podwójnego (zestawianego z dwóch jednostek jednoosiowych), trafił w ramach wieloletniego depozytu do Muzeum Oręża Polskiego, które od lat zabiega, aby w jego zbiorach znajdowało się jak najwięcej oryginalnych eksponatów związanych z uzbrojeniem Wojska Polskiego 1918-1939.
Lawety z kołobrzeskiego muzeum przeszły gruntowną konserwację w zakładach Artura Zysa w Pławcach pod Poznaniem przy współpracy ppłk. Tomasza Ogrodniczuka z Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu i w pełni odzyskały sprawność techniczną oraz zabezpieczenia przed korozją i dalszą degradacją.
Prezentacja lawety z udziałem przedstawicieli grupy rekonstrukcyjnej podczas uroczystości przekazania zabytków do muzeum. Fot. Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu
2019-07-01
Źródło: materiały nadesłane przez organizatora